Yara Bakımı ve Tedavisi
Plastik Cerrahinin ilgi alanlarından biri de uzun süre iyileşmeyen zor yaraların tedavisidir. Bu tip yaraların başında ”yatak yarası” veya ”bası yarası” olarak adlandırılan yaralar ve şeker hastalarında görülen ”diabetik yaralar” vardır.
Bası yarası başka bir hastalık nedeniyle yatağa bağımlı olan hastalarda görülür. Normalde oturuken veya uyurken sabit durmayız, farketmeden sağa sola döner ve böylece vücudumuzun tek bir noktasında aşırı basınç oluşmasını önlemiş oluruz. Bu bir tür reflekstir. Ancak bu refleks, yatağa bağlı hastalarda işlemez. Uzun süre aynı pozisyonda oturmak veya yatmak, basıncın en yoğun olduğu bölgelerde kan dolaşımının bozulmasına ve ilerleyen günlerde hatta saatlerde yaralar açılmasına neden olur.
Bu yaralar genelde kemik çıkıntılarının en belirgin olduğu vücut bölümlerinde görülür:
- bel ve kuyruk sokumu
- ayak topukları
- kürek kemikleri
- diz içleri
- dirsek gibi…
Bazı yaralarında en iyi tedavi yaraların oluşmamasını sağlamaktır. Bası yarası oluşumunu önlemek için kullanılan en önemli araç ”havalı yatak”tır. Bunun dışında hastada sık sık pozisyon değişiklikleri yapılmalı, yaranın olduğu veya oluşmaya başladığı bölgelerde basıncı azaltacak delikli minderler, silikon yastıklar kullanılmalı, hastanın beslenmesine dikkat edilmeli, kilo kaybının önüne geçilmeli, vitamin ve mineral eksiklikleri telafi edilmelidir.
Oluşmuş bir bası yarasında ise yine benzer önlemler alınır, bunlara ek olarak iyi bir yara bakımı yapılmalıdır. Yara bakımı, plastik cerrahinin temel uğraş alanlarındandır, bu nedenle yara bakımı plastik cerrah ve hasta yakınlarının birlikte çalışması ile yapılmalıdır. Yara bakımı, pansuman ve yatak başında yapılan yara temizlikleri yeterli gelmezse ve yarada iyileşmeye doğru gidiş yoksa ameliyatla yara onarımı da düşünülmelidir.
Benzer şekilde diabetik hastalarda gelişen yaralar da zor iyileşen ve hatta kendi kendine iyileşmeyen yaralardır. Şeker hastalığı tüm vücudu, özellikle de damar ve sinir sistemini etkileyen bir hastalıktır.
Damar ve sinir iletimindeki bozukluklar yara iyileşmesinde önemlidir. Şeker hastalarında yara iyileşmesindeki güçlüğün temel neden budur.
Şeker hastalarında en çok yara gözlenen alan ayak olduğu için bu hastalar ayak bakımına özel önem vermeli, tırnak keserken dikkatli olmalı, özel üretilmiş ayakkabı kullanmalıdır.
Ayrıca kan şekerinin yüksek olması, yara açılmasını kolaylaştırır, vücutta oluşan bir yara ise kan şekerinin daha da yükselmesine neden olur. Bu kısır döngünün iki taraftan da kırılması gerekir. Yani hastanın kan şekeri kontrol altına alınmalı ve yarasının iyileşmesi için çalışılmalıdır. Bu da bir Plastik Cerrahın ve bir Dahiliye veya Endokrinoloji uzmanının kontrolünde gerçekleşir.